گره کور مشکلات قالیبافان، چشم به راه دستان گشایش‌گر مسؤولان/ تعداد بافندگان قالی دستباف به کمتر از 30 هزارنفررسیده است
گره کور حل مشکلات اقتصادی، معیشتی و رفاهی هنرمندان و صنعتگران عرصه بافندگی قالی، دیرزمانی به دست فراموشی سپرده شده است و در این راستا معضلاتی برای این صنعت و هنر مهم و ارز آور ایجاد نموده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از شیراز، قالی از قرن سوم هجری قمری در شیراز و به‌ویژه در دوران کریم‌خان زند رونق چشم گیری داشته است، این هنر که از لحاظ ارزش ریالی و صادرات، بعد از نفت در جایگاه ویژه‌ای قراردارد، مدت‌ها ست که در سراشیبی رکود قرارگرفته است.
خبرگزاری فارس به منظور پیگیری و یافتن علت این رکود، با تنی چند از قالیبافان که عمر 60 _ 70 ساله خود را در راه اعتلای این صنعت سپری کرده اند، به گفت‌وگو نشسته است.
یکی از قالیبافان گفت: مدت 60 سال با قالیبافی امرارمعاش کرده‌ام و در این مدت علاوه بر کم سویی با مشکلات عضلانی، درد پا، کتف و درد زانو روبه‌رو بوده‌ام و از حداقل امکانات رفاهی به‌ویژه بیمه نیز برخوردار نیستم.
این پیرمرد مسن که خود را حمید حیدری معرفی کرد افزود: سخت است بعد از گذشت صدها بلکه هزاران سال چنین هنر زیبا و بی‌بدیلی که نسل به نسل و دست‌به‌دست، به ما رسیده است، غرق در معضلات و مشکلات بی‌بازگشت شود.
بافنده دیگری به نام رحمان حسینی ارسال غیرقانونی پشم به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، ابهام و بی‌توجهی در سیاست‌های دولت‌های پیشین، کم تعداد شدن هنرمندان متخصص و نیز تحریم‌های استکبار جهانی و استفاده از رنگهای شیمیایی که بعد از گذشت چند سال براثر پا خوردن مات و بی‌رنگ میشود را عامل رکود و نزول صنعت قالی برشمرد.
وی افزود: چرا دستان هنرمندان بافنده قالی که تا سپیده‌دم رج به رج با زدن گره به قالی جان می‌بخشند، این‌گونه مورد بی‌مهری متولیان و دستگاه‌های اجرایی قرار می‌گیرد.
زهرا شهبازی دختر جوانی که خود را از ایل قشقایی معرفی کرد نیز در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چند سال است که مشغول بافت گلیم و قالی است، بیان داشت: از کودکی مشغول بافتن قالی محلی، گلیم، گبه و جاجیم هستم و هم‌اکنون که 20 سال از عمرم می‌گذرد هرگز از این هنر ملی، بومی و فاخر که از گذشته دور به ما رسیده است، دلسرد و ناامید نیستم و امیدوارم همواره این فرهنگ را در دل و جان حفظ و پاس بداریم.
بسیاری از بافندگان زن عشایر با مشکل بینایی روبرو هستند
وی با اشاره به اینکه بسیاری از بافندگان زن عشایری و شهری با مشکلات یا بیماری‌های عدیده‌ای روبه هستند، افزود: از دولت جدید درخواست میشود اتحادیه روستایی را حمایت کنند تا بتوانند مشکلات پیش روی بافندگان زیرپوشش را برطرف و یا کاهش دهند.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف روستایی استان فارس در این مورد اظهارداشت: قطع بیمه بافندگانی که بعد از گذشت 12 سال فعالیت به علت عدم پرداخت یک‌روزه بیمه آن‌هم به دلایل درمانی و نیز معیشتی، رفاهی و ازکارافتادگی از جمله مشکلات بافندگان در استان فارس است.
هادی اصلاحی با اشاره به اینکه با توجه به تحریم‌ها و نیاز فرش دستباف به مخلوط شدن پشم داخلی و خارجی به‌ویژه برای مرغوب شدن فرشهای بافت آباده، اقلید، ابریشم قم و نائین اصفهان، افزود: برای بافت فرشهای ایرانی نیاز به پشم‌های خارجی بیشتر احساس میشود تا از کیفیت بالایی برخوردار شود و در این مورد دولت باید چنین پشم‌هایی را از کشورهای دوست وارد کند.
وی خاطرنشان کرد: درگذشته فرشهای دستباف عشایر نیاز به پشم خارجی نداشته و به دلیل ورود و همزیستی عشایر با شهرها احتیاج به پشم بیش از گذشته احساس میشود.
پشم‌ها به‌صورت غیرقانونی به دیگر کشورها قاچاق میشود
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه مرکزی فرش دستباف روستایی ایران عدم جلوگیری از قاچاق غیرقانونی پشم ایران به خارج از کشور از طریق مرزها را عامل افت بافت فرش دستباف عنوان کرد و افزود: استفاده از نقشه‌های قالی و استادکار ایرانی از سوی تجار خارجی و نیز بهره‌گیری از کارگران فرش بافت ارزان افغانستان، پاکستان و هند از دیگر عوامل رکود فرش و مشکلات بافندگان است.
اصلاحی تأکید کرد: خروج غیرقانونی رناس از ایران که به نام فرشهای گیاهی در جهان مشهور است، از دیگر عوامل نزول فرش ایران است و معضلاتی برای بافندگان به وجود آورده است.
وی در ادامه بیان داشت: خرید پشم مرینوس در مدت 3 و 4 سال گذشته کیلویی 12 هزار تومان بوده و هم‌اکنون این رقم به 450 هزار تومان رسیده است.
فرش دستباف به‌تدریج روبه فراموشی است
وی اضافه کرد: کهولت سن، سختی کار بافندگان به‌ویژه حضور دختران در دانشگاه و نیز دوشغله بودن افراد باعث شده است که این صنعت کمتر موردتوجه نسل جوان قرارگرفته و به‌تدریج روبه فراموشی برود.
مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف روستایی استان فارس ابراز داشت: حضور کشورهای ترکیه، هند، نپال، چین و پاکستان در نمایشگاه‌های جهانی و حوزه خلیج‌فارس، وجود دلال‌ها، واسطه‌گرها، تولید بی‌کیفیت و استفاده از مواد شیمیایی به‌جای گیاهی از سوی تاجران کشورمان از دیگر عواملی است که موجب انزوای این صنعت شده است.
اصلاحی اظهارداشت: در استان فارس با 21 اتحادیه، در سال ۱۳۸۵ بیش از 185 هزار بافنده وجود داشت، به علت مشکلات ارائه‌شده این تعداد هم‌اکنون به کمتر از 50 هزار نفر کاهش‌یافته است.
وی با اشاره به صادرات فرش دستباف در دهه هشتاد و اوایل 90 به 40 و یا 50 درصد رسیده است، خاطرنشان کرد: از این میزان فرش دستباف به‌ویژه گبه که بالاترین وزن و حجم را دارد بین 30 تا 40 درصد از استان فارس صادر میشود.
این مسئول ادامه داد: صادرات ایران به هامبورگ و نیز حضور در نمایشگاه بین‌المللی هانوفر آلمان نیز صورت گرفته است و به علت تحریم قادر به عرضه قالی به کشورهای کانادا و آمریکا نیستیم.
صادرات فرش دستباف ایران به ۵۰ میلیون دلار کاهش یافته